razzia's en deportaties
razzia's en deportaties
We originally wrote this article in Dutch, on the occasion of the laying of Stolpersteine (Stumbling Stones) on the sidewalk in front of the house Pontanusstraat 33 in Nijmegen, on April 6, 2025.
We publiceren hier een zeer groot deel van de brieven van Saar en Jeanne Haas, van wie hun laatste adres Javastraat 4 in Nijmegen was.
Over de vervolging van Threse Bromet, die op Pontanusstraat 33 woonde.
Over de vervolging van Sara de Wijze-Katan, Jaap de Wijze, hun kinderen Elly, Louis en Kitty de Wijze en de man van Elly, Paul Vyth,
Over de vervolging van Frieda Goldschmitt en Julius Sanders, die op kamers hebben gewoond in het pension Van Spaenstraat 23.
Van geen van de in Nijmegen vervolgden hebben wij zo’n minutieus vastgelegd verslag van welke gevoelens zij daarbij hadden als van de zussen Marianna (Jeanne) en Sara (Saar) Haas, die op de Javastraat 4 woonden. Zij schreven talloze brieven aan hun...
Over de vervolging van het Duitse vluchtelingenmeisje Inge Meierhof, dat in het gezin De Wijze op Pontanusstraat 27 was opgenomen.
Over de vervolging van Jozef Pront, Reinje Voet-Kool, Salomon Voet, Harry Voet en Mozes Farro, die op Pontanusstraat 42 woonden.
Over de vervolging van Marianne van Huiden, die op Van Spaenstraat 23 woonde.
Over de vervolging van Saara de Jong, die op Pontanusstraat 35 woonde.
Over de vervolging van de bewoners van Fransestraat 40: Theadora Wolff Machoel (Thea), haar man Alfred Glaser, hun in 1938 geboren zoon Jacques en ook de moeder van Thea, Marie van Esso.
In dit artikel beschrijven we hoe Julie Löwenberg, Jos Lion en Silo Ernst Lion, die op dit adres woonden, tijdens de bezetttingsjaren in Nijmegen werden geconfronteerd met de vervolgingen.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Georgine Knurr die op de Van Spaenstraat 23 woonde.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Sara Goslinski en Simon de Wijze die op de Van Spaenstraat 23 woonden.
In dit artikel behandelen we de lotgevallen van Rosette Kool en Mordechai Sons die op Jan de Wittstraat 51 woonden.
Over de gevolgen van de racistische Duitse politiek en de wetgeving in Nederland, waarbij we speciaal focussen op de verhindering van enkele huwelijken tussen Joodse personen in Nederland en niet-Joodse personen.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Hans Menkel die op Van Dulckenstraat 45 woonde.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Johanna Frankenhuis, Jonas Monnikendam en hun zoon Philip (Flip) Monnikendam die op St. Stephanusstraat 62 woonden.
In dit artikel vergelijken we een aantal data over de gebeurtenissen gedurende deze dagen.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Meijer Mug, die op Jan de Wittstraat 79 woonde.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Geertruida Serphos en haar zoon Machiel Roos, die op Van Dulckenstraat 38 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Eva Koperenberg, Nefthalie Pels, Betje Blok, Nathan Pels, die op Stephanusstraat 151 woonden. En van Jetje Levie,Simon Pels en hun dochtertje Evaline Pels, die op de Oude Groenwoudseweg 262 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Irene Krause, Liebman Bos, Hertha Bos en Jacob Bos) die op Schoolstraat 123 woonden. Op 14 april 2024 worden voor hun voormalige woning Stolpersteine gelegd.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Celine Kaas, Abraham Wolff en Everdina en Marcus Wolff, die op Evertsenstraat 4 woonden. Op 14 april 2024 worden voor hun voormalige woning Stolpersteine gelegd.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Recha Friedländer en haar zoon Salo Kwiat, die op Jan van Galenstraat 44 woonden. Op 14 april 2024 worden voor hun voormalige woning Stolpersteine gelegd.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Eduard (Edy) Grödel die als bijna veertienjarige jongen op het internaat Jonkerbosch werd opgepakt.
Een Hebreeuwse vertaling van ons artikel Stolpersteine - Hindestraat 58 (Rosa Cohn) .
Een Hebreeuwse vertaling van ons artikel Stolpersteine - Hindestraat 33 (Susanna Kahn en Heinz Oppenheimer) .
We publiceren hier een Duitse vertaling van ons artikel over de lotgevallen van Bianka Wygodzinski, Hildegard Silberbach, Hans Fraenkel en hun dochters Susanne en Liselotte die op Ruisdaelstraat 73 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Susanna Kahn en Heinz Oppenheimer, die op Hindestraat 33 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Rosa Cohn, die op Hindestraat 58 woonde.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Jozeph Slager en Bertha Meijer, die op Vossenlaan 16 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Judith de Beer, Abraham Elsas, Gonda en Elisa Elsas, die op Hertstraat 46 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van de echtparen Jenny Levor & Gustav Vyth en Irene Anschel & Marcus Vyth, die op Hindestraat 33 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Sophie de Jong, Nathan de Vries en hun kinderen Judith en Channah, die op Vossenlaan 257 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Israël (Julius) Cohen, die aan de Groenestraat 290 woonde.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Leentje Cohen, Jacob Levitus en hun kinderen, die op Vossenlaan 28 woonden.
In dit artikel beschrijven we de lotgevallen van Esther Peekel, Alexander Frank en hun kinderen Jacob en Hanna Frank, die op Leeuwstraat 39 woonden.
In de literatuur over de vervolgingen in Arnhem is de razzia die er plaatsvond in de avond van 17 november altijd onderbelicht gebleven. Wij menen dat de razzia omvangrijker was dan wordt aangenomen.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Bianka Wygodzinski, Hildegard Silberbach, Hans Fraenkel en hun dochters Susanne en Liselotte die op Ruisdaelstraat 73 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Fritz Tauber en Leni Büks die op Mariënburg 70 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Joseph Jacob en zijn dochter Alida, die op Daalsedwarsweg 25 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Julie Strauss en Gustav Wolf, die op Groesbeekseweg 122 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Roosje Glaser en Albert de Marcas, met hun kinderen David, Gertrude (Trudy) Henriette, Moritz en Sara Betty, die op Groesbeekseweg 122 woonden.
Alles in gereedheid voor de arrestaties en razzia’s.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Roosje Drievoet en Samuel Kaufman, die op Van Slichtenhorststraat 14 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Sophie Stern en Hugo Lifmann, die op Van Slichtenhorststraat 16 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Minna Weihl, echtgenote van Siegfried Schmoll, die op Van Slichtenhorststraat 16 woonde.
Hoe voorkom je dat ze ontdekken dat je bent wie je bent?
Hoe Olga Richter, Julius Rosenbaum en hun kinderen Lina, Bernhard en Kurt Oost-Europa ontvluchtten en in Nijmegen opnieuw werden vervolgd.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van de familie Vrengel, die op Begijnenstraat 11 woonde.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van het gezin Voltijn, dat op Stikke Hezelstraat 46 woonde.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van Helena Egger, weduwe van Aäron Glaser, en haar hulp in de huishouding Hildegard Kroon, die op Stikke Hezelstraat 41 woonden.
In dit artikel schetsen we de lotgevallen van het gezin Minco dat op Lange Hezelstraat 41 woonde.
De eerste 'gastbijdrage' op deze site. Een artikel van Alex Geelhoed, geschreven in 2018, over de familie Rodrigues-Van Dijk, die woonde op Bachstraat 21
Een lijst met namen van alle Joodse inwoners die tussen februari 1941 en 9 april 1943 in Nijmegen woonden.
Een cijfermatige beschrijving van de stapsgewijze moord op de Joden in Nijmegen.
Voorwoord bij het brondocument 'Auschwitz VI Rode Kruis (transcriptie)'.
De Aussenstelle van de SD en SiPo in Anrhem vevulde een crusiale rol in de wegvoering van talloze Joden uit Gelderland en Overijssel naar Westerbork.
Willy Bühe was als 'Judensachbearbeiter' op de Aussenstelle van de SD en SiPo in Arnhem verantwoordelijk voor de wegvoering van talloze Joden uit Gelderland en Overijssel naar Westerbork.
In dit artikel gaan we in op de vervolgingen van de Nijmeegse ‘gemengd-gehuwde’ Joden tijdens de bezettingsjaren.
Naast de formeel geregistreerde Sperren die we in ons artikel Sperren in Nijmegen hebben besproken, bestond er nog een heel ander soort vrijstelling, zonder Sperre -nummer. Dat waren de zieken.
Een Sperre was een vrijstellingsstempel in een persoonsbewijs. De drager van dit bewijs was 'voorlopig' gevrijwaard van deportatie. Wie hadden in Nijmegen zo'n Sperre en hoe is het hen vergaan?
Waar woonden de Nijmeegse Joden die uit hun huizen werden gehaald om te worden gedeporteerd en vermoord?
Welke Joden van elders doken onder in Nijmegen (e.o.)? Wat weten we van hen?
In dit artikel laten we de willekeur zien van het fascistische geweld waar Albert Cohn en zijn vrouw Rachel Mendes da Costa, mee werden geconfronteerd.
Joodse mannen werden gedwongen om naar exclusief 'Joodse' werkkampen te gaan. Op 3 oktober werden ze van daaruit naar Westerbork gedeporteerd. De avond ervoor werden hun verwanten uit hun huizen gehaald en ook naar Westerbork gebracht.
Welke Joodse inwoners van Nijmegen doken onder en wat weten we van hen?
We volgden de sporen van zes Joodse weeskinderen uit Nijmegen.
Na een protestbrief van de meeste Nederlandse kerken werden op 2 augustus 245 rooms-katholieke Joden opgepakt.
Op 16 september 1942 werden in de loop van de avond in Nijmegen 27 mannen, vrouwen en kinderen uit hun huizen gehaald, de eerste razzia in Nijmegen waarbij mensen werden gearresteerd met het vooropgezette doel om hen te vermoorden.
In de avond en nacht van 17 op 18 november 1942 werden in Nijmegen 196 Joodse inwoners uit hun huizen gehaald.
Stolpersteine herinneren aan de vervolgingen waaraan de bewoners tijdens de Tweede Wereldoorlog blootstonden.
Vanwege de legging op 19 april 2023 op verschillende adressen in de wijk Hazenkamp publiceren we hier een achtergrondartikel over de bewoners van Vossenlaan 257.
In dit rapport analyseert het Rode Kruis de dertien transporten van Kamp Westerbork naar Auschwitz in juli en augusus 1942.
Transcriptie van een interview met Israël Pels, die net als twee broers onderdook na een oproep te hebben gekregen voor een Joods werkkamp.
Tweede uitgebreide versie uit februari 1947 van het rapport van het Rode Kruis over het vernietigingskamp Sobibor.
Het Rode Kruis (Nederland) publiceerde vanaf juni 1947 zes rapporten over de deportatie van de Joodse inwoners van Nederland naar met name Auschwitz. Hier publiceren we in transcriptie het eerste deel van deze serie.
Het Rode Kruis stelde rond 1952-1953 zes belangwekkende rapporten op over de transporten van Westerbork naar Auschwitz. Hier het rapport Auschwitz III, waarin transporten waarvan veel bewoners uit Nijmegen deel uitmaakten.
Een transcriptie van het Rapport Auschwitz III van het Rode Kruis.
Rapport van het Rode Kruis, opgemaakt in 1953. Het rapport behandelt de transporten naar Auschwitz in 1943.
Transcriptie van het vierde rapport van het Rode Kruis, opgemaakt in 1953. Het rapport behandelt de transporten naar Auschwitz in 1943.
Deel V van een serie van zes rapporten van het Rode Kruis over alle transporten vanuit Nederland naar Auschwitz. Dit deel gaat over de transporten in 1944.
Het zesde Auschwitz-rapport van het Rode Kruis (1952). Het deel behandelt de transporten tussen de kampen in de periode vanaf zomer 1944 tot aan het einde van de oorlog.
Ella de Beer schreef op 11 juli 1943 vanuit Kamp Westerbork een briefkaart aan drie vriendinnen. Een kleine twee maanden later wordt zij met haar gezin gedeporteerd naar Auschwitz.
Documentaire uit 1995 waarin drie Joodse Nijmegenaren vertellen over hun leven net voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De Recherche in Nijmegen hield een dagboek bij waarin van dag tot dag aangiftes van diefstal, vermissingen, opsporingen, zedendelicten, arrestaties e.d. werden genoteerd.
Het jaarverslag van de SiPo en SD over de stand van zaken en ontwikkelingen in Nederland over het jaar 1942.
In dit indrukwekkende verslag beschrijft Dina Maas haar ervaringen, vooral die in Auschwitz.
Op 19 mei 1944 werden 245 opgepakte 'zigeuners', onder wie iemand uit Nijmegen, van Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Dit document bevat de lijst van Sinti en Roma die op 19 mei in deze trein zaten.
Een verzameling reisdeclaraties van het vervoer van Joden en andere 'arrestanten' naar Westerbork en andere plaatsen.
Op verzoek van professor L. Rogier, die in 1959 de opdracht kreeg om onderzoek te doen naar de gebeurtenissen in Nijmegen tijdens de Tweede Wereldoorlog, schreef Clara Drielsma in 1962 haar herinneringen aan de oorlogsjaren op.
Mietje Philips woonde in Arnhem en vertelt in dit interview over haar onderduik in Nijmegen.
Louis de Wijze vertelt hierin over zijn jeugdervaringen, over zijn verblijf in Westerbork en in andere concentratiekampen.
Wat kostte de deportatie van Joden uit Nijmegen? Ziehier de berekeningen.
David Reens vertelt hierin over zijn ervaringen met onderduik en verzet.
Acht Nederlandse provincies moesten op 10 april 1943 'judenrein' zijn, waaronder ook Gelderland. Op 22 april 1943 deed de Nijmeegse politiecommissaris Van Dijk verslag van het verloop van de actie in Nijmegen.
Interview met Alfred Vyth, waarin hij vertelt over de vervolgingen in Nijmegen.
Interview waarin beiden vertellen over de Jodenververvolging in Nijmegen.
Interview met Diny Vrengel over de Jodenvervolging in Nijmegen.
Interview met Bertha van Gelder over de Jodenvervolging in Nijmegen.
In dit surveillancedagboek, dat loopt van eind februari tot begin oktober 1944, werd nauwgezet bijgehouden wie er op welke datum en welk tijdstip werd gearresteerd, overgebracht naar de SD of rechtstreeks naar Westerbork werd gevoerd.
Wij namen bij het NIOD het dossier 250f-14 door over de arrestatie van katholieke Joden op 2 augustus 1942. Een groot deel van de arrestanten werd naar Westerbork getransporteerd en van daar verder.
Het Apeldoornse Bos was een Joodse psychiatrische inrichting. Hierin verbleven ook enkele Nijmegenaren. In veel gevallen moesten gemeenten bijdragen in de verblijfskosten en daardoor is er enige correspondentie bewaard gebleven.
Deze namenlijst (RAN 2_40204) is onmiddellijk na de razzia van 17 november 1942 opgemaakt. De afdeling Bevolking legde toen een lijst aan van de personen die die avond werden opgepakt.
Verzameling documenten - waaronder ook brieven - over verschillende leden van de drie Nijmeegse gezinnen De Wijze.
Brief van Johanna (Joke) de Wijze aan haar vriendin Albertine (Tiny) Swart, geschreven drie weken voordat zij werd opgepakt